Tàu cá của ngư dân neo đậu tại âu cảng Đặc khu Bạch Long Vỹ (Nguồn: Báo Hải Phòng)

Việc Việt Nam được Ủy ban châu Âu (EC) gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) không chỉ mang ý nghĩa về đối ngoại và thương mại, mà còn mở ra dư địa phát triển mới cho các địa phương ven biển, trong đó Hải Phòng – trung tâm kinh tế biển lớn của cả nước – đang đứng trước cơ hội quan trọng để tái cấu trúc và nâng tầm kinh tế biển theo hướng hiện đại, bền vững.

Từ thách thức IUU đến động lực cải cách quản trị biển

Trong nhiều năm qua, việc EC áp dụng thẻ vàng IUU đã tạo áp lực lớn đối với ngành thủy sản Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng. Tuy nhiên, chính áp lực này đã trở thành động lực thúc đẩy cải cách mạnh mẽ công tác quản lý nghề cá, từ hoàn thiện thể chế, tăng cường giám sát tàu cá đến nâng cao nhận thức pháp luật của ngư dân.

Đối với Hải Phòng – địa phương có đường bờ biển dài trên 125 km, hệ thống đảo quan trọng như Cát Bà, Bạch Long Vĩ – quá trình khắc phục thẻ vàng đã góp phần nâng cao năng lực quản lý nhà nước về biển, từng bước chuẩn hóa hoạt động khai thác, kiểm soát nguồn gốc thủy sản tại cảng cá và hạn chế vi phạm vùng biển nước ngoài.

Việc được EC gỡ thẻ vàng là sự ghi nhận quốc tế đối với nỗ lực quản trị biển có trách nhiệm, đồng thời củng cố uy tín của Hải Phòng trong tiến trình hội nhập kinh tế biển khu vực và toàn cầu.

Cú hích cho ngành thủy sản và xuất khẩu của Hải Phòng

EU là thị trường tiêu thụ thủy sản lớn, có yêu cầu cao về tính hợp pháp, truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững. Khi thẻ vàng được gỡ bỏ, thủy sản Việt Nam không còn bị kiểm soát khắt khe như trước, qua đó giảm chi phí, rút ngắn thời gian thông quan và nâng cao sức cạnh tranh.

Đối với Hải Phòng, nơi kinh tế biển và các ngành liên quan đến biển đóng góp tỷ trọng lớn trong GRDP, đây là điều kiện thuận lợi để: (1) Mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là các sản phẩm chế biến sâu; (2) Thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến, logistics và dịch vụ hậu cần nghề cá; (3) Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng vạn lao động ven biển.

Trong bối cảnh đó, ngành thủy sản Hải Phòng có cơ hội chuyển mạnh từ khai thác truyền thống sang nuôi trồng công nghệ cao, chế biến giá trị gia tăng, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường EU và các thị trường cao cấp khác.

Định hướng kinh tế biển Hải Phòng giai đoạn 2026–2030: xanh, hiện đại và bền vững

Bước vào giai đoạn 2026–2030, Hải Phòng xác định phát triển kinh tế biển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững, gắn tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường, bảo tồn hệ sinh thái biển và nâng cao đời sống ngư dân.

Trong đó, một số định hướng lớn được đặt ra: (1) Duy trì khai thác thủy sản hợp pháp, không để tái diễn vi phạm IUU; (2) Tăng tỷ trọng nuôi trồng và chế biến sâu trong cơ cấu ngành thủy sản; (3) Phát triển đồng bộ hạ tầng nghề cá, logistics thủy sản và chuyển đổi số trong quản lý biển; (4) Gắn phát triển thủy sản với bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt tại khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà.

Phấn đấu đến năm 2030, giá trị xuất khẩu thủy sản của thành phố tăng bình quân 5–7%/năm, từng bước xây dựng thương hiệu thủy sản Hải Phòng gắn với chất lượng, bền vững và trách nhiệm quốc tế.

Cảng nước sâu Lạch Huyện Hải Phòng (Nguồn Báo Hải Phòng)

Hải Phòng trước yêu cầu duy trì “hậu thẻ vàng”

Gỡ thẻ vàng không phải là điểm kết thúc mà là điểm khởi đầu cho một giai đoạn quản lý nghiêm ngặt và thực chất hơn. Nếu buông lỏng quản lý, nguy cơ tái áp dụng các biện pháp cảnh báo vẫn hiện hữu.

Do đó, Hải Phòng cần tiếp tục triển khai các nhiệm vụ: (1) Duy trì nghiêm hệ thống giám sát tàu cá, kiểm soát ra – vào cảng; (2) Đầu tư nâng cấp cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão gắn với kiểm soát IUU; (3) Hỗ trợ doanh nghiệp, ngư dân tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế và chuyển đổi sinh kế bền vững; (4) Tăng cường phối hợp liên ngành và trách nhiệm của chính quyền cơ sở ven biển.

Cơ hội chiến lược để vươn ra biển lớn

Việc Việt Nam được EC gỡ thẻ vàng IUU sẽ tạo ra thời cơ chiến lược để Hải Phòng tái cấu trúc ngành thủy sản và kinh tế biển theo hướng hiện đại, hội nhập và bền vững. Nếu tận dụng tốt giai đoạn 2026–2030, Hải Phòng không chỉ củng cố vị thế trung tâm kinh tế biển của vùng Bắc Bộ, mà còn đóng góp quan trọng vào mục tiêu xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh, phát triển thịnh vượng và bền vững trong dài hạn.

Vũ Thị Nhàn